Qoderzi Çoxeli. Küknarlara məktub - Hekayə

Məşhur gürcü yazıçısı, ssenaristi və kinorejissoru Qoderzi Çoxeli (gürcücə : გოდერძი ჩოხელი ) 2 oktyabr 1954-ci ildə Gürcüstanın Duşeti rayonunun Çoxe kəndində anadan olub, 1979-cu ildə Tbilisi Dövlət Teatr İnstitutunu bitirib. 1976-cı ildə rejissorluğa başlayıb. Onun məşhur filmlərindən "İnsanın kədəri" (ადამიანთა სევდა, 1984), "Milad q[hide][/hide]uzusu" (აღდგომის ბატ 1988), "Günahın uşaqları" (ცოდვის შვილები, 1989), "Göyərçinlər" (სამოთსი) გვრიტები, 1997), "Lukanın müjdəsi" (ლუკას სახარება, 1998) "Sahara məhəbbəti" (სიყვარულის ცეცხლი, 2003) və s. qeyd etmək olar. Qoderzi Çoxeli "Küknarlar məktub", "İnsan kədəri", "Qurd", "Balıqdan məktublar", "Məni qoru, ey ana torpaq" kimi məşhur nəsr əsərlərinin müəllifidir. Onun əsərlərində əsasən doğulub boya-başa çatdığı Qudaməkari rayonu yer alır. Qoderzi Çoxeli 16 noyabr 2007-ci ildə vəfat edib.

Civilazerbaijan.com Qoderzi Çoxelinin "Küknarlara məktub" hekayəsini təqdim edir:

Qoderzi Çoxeli
Küknarlara məktub
hekayə

Dəh­şət­li yu­xu­lar Cğu­na­ya əziy­yət ve­rir­di, o, qəfil­dən dik­si­nib oyan­dı. Xey­li vaxt ba­şı­nı sal­la­yıb çar­pa­yı­da otur­du, yu­xu­su­nu xa­tır­la­ma­ğa ça­lış­dı. Son­ra pal­çıq­lı çək­mə­lə­ri­ni ge­yi­nib fi­kir­li-fi­kir­li Be­ri­nin evi­nə sa­rı yol­lan­dı.

Gü­nəş çıx­dı­ğı yer­dən xey­li ara­lan­mış­dı. Be­ri­nin evi­nin qa­ba­ğın­da kən­din qo­ca qa­rı­la­rı yı­ğı­şıb nə haq­da­sa pı­çıl­da­şır­dı­lar. Be­ri­nin ar­va­dı da on­la­rın ara­sın­day­dı, üzü­nü əli­nə söy­kə­yib evin pən­cə­rə­si­nə ba­xır, kök­sü­nü ötü­rür­dü. Sa­kit­li­yi yal­nız ha­sa­rın tax­ta­sı­nın ba­şı­na qon­muş qar­ğa po­zur­du. Qar­ğa san­ki bəd xə­bər­lər qa­rıl­da­yır­dı.

– Zəh­ri­mar, çor, Al­lah sə­si­nizi ba­tır­sın, – qo­ca qa­rı­lar de­yi­nir­di­lər.

Cğu­na ha­sar­dan tax­ta­nın bi­ri­ni qo­pa­rıb qar­ğa­ya at­dı. Qar­ğa uçub in­di də ey­va­nın üs­tü­nə qon­du, qa­rıl­da­ma­ğı­na da­vam elə­di. Cğu­na yer­dən yas­tı daş gö­tür­dü, di­va­rın di­bi­nə qı­sı­la-qı­sı­la ya­xın­la­şıb da­şı at­dı. Qar­ğa yal­nız ye­ri­ni də­yiş­di. Cğu­na qa­rı­la­rın ya­nı­na qa­yıt­dı.

– Ne­cə­di ki­şi­nin ha­lı? – Be­ri­nin ar­va­dın­dan so­ruş­du.

– Ge­cə ye­nə ürə­yi sı­xı­lır­dı.

\– İy­nə vur­du­lar?

– Yox, qoy­ma­dı.

– Heç ol­ma­sa, bir az qu­ru­yub­mu?

– Qu­ru­yur, elə onun dər­di­di də ki­şi­ni öl­dü­rən. Ürə­yi də elə ona gö­rə ağ­rı­yır.

– Hə­kim gəl­mə­miş­di?

– Bu sə­hər gəl­di, – de­yib, Be­ri­nin ar­va­dı kök­sü­nü ötür­dü.

– Bəs, nə de­di?

– Əgər yaz­dı­ğım iy­nə­lə­ri vur­dur­ma­sa, qu­ru­yan de­yil, de­yir. Nə qə­dər yal­va­rı­rıq, vur­ma­ğa qoy­mur.

– Ay­rı dər­man­lar yaz­ma­dı?

– Hə­lə yox, içə­ri­də­di, da­nı­şır­lar.

Cğu­na evə gir­di. Be­ri çar­pa­yı­da otur­muş­du. Pal­ta­rı­nın sol çiy­ni­ni kəs­miş­di­lər, or­dan ba­la­ca kük­nar ağa­cı­nın ba­şı gö­rü­nür­dü. Çıl­paq ayaq­la­rı­nı çar­pa­yı­nın qa­ba­ğın­da qa­zıl­mış ye­rə sal­la­yıb, üs­tü­nə su tö­kür­dü.

– Be­lə elə­mə, Be­ri, elə­mə, so­yuq də­yər, özü­nü ni­yə öl­dü­rür­sən? – altmış ya­şı­na çat­mış hə­kim, al­çaq­boy­lu yə­hu­di qa­dın yal­va­rır­dı. Bu hə­kim Qu­da­ma­ğa­ri­li­lə­rin mü­a­li­cə mə­lə­yi­di.

– A ki­şi, be­lə də iş olar, iy­nə­lə­ri vur­ma­ğa qoy­mur­san, özün də ayaq­la­rı­nı so­yuq tor­pa­ğa – su­ya sa­lıb­san, be­lə şey­nən dər­di­nə dər­man olar?

– Mə­nə yox, am­ma bu­na kö­mə­yi də­yər.

Be­ri çiy­nin­də­ki ba­la­ca kük­na­rı gös­tər­di.

– A sa­ğol­muş, bə­yəm, ba­şa düş­mür­sən ki, sən öl­sən, kük­nar da məhv ola­caq? Nə üzə du­rur­san, vur­dur da iy­nə­lə­ri­ni.

– İy­nə­lər onu qu­ru­dar, gör­mür­sən, ne­cə so­lu­xur. Be­ri ayaq­la­rı­nı bas­dır­dı­ğı tor­pa­ğa ye­nə su tök­dü. Bir yad adam ota­ğa gi­rib, on­lar­la sa­lam­laş­dı. Be­ri onun sa­la­mı­nı alıb, da­ma­ğın­da­kı si­qa­re­ti gös­tər­di:

– Sön­dür, onun tüs­tü­sü­nün kük­na­ra zi­ya­nı də­yə bi­lər. Tə­zə gə­lən adam si­qa­re­ti sön­dü­rüb de­di:

– Mən si­zin mək­tə­bin tə­zə coğ­ra­fi­ya mü­əl­li­mi­yəm, bu qə­ri­bə ha­di­sə­ni eşi­dib, si­zə gəl­mi­şəm. Çox tə­əc­cüb­lü­dü, bi­rin­ci də­fə eşi­di­rəm ki, in­sa­nın çiy­nin­də kük­nar bi­tib. Heç inan­maq ol­mur. Siz al­lah, mə­ni ba­şa sa­lın gö­rüm, bu nə iş­di be­lə?

– Bur­da də­rin­dən ba­şa sa­lı­na­sı nə var, elə-be­lə çıx­dı da kük­nar, vəs­sa­lam, – Be­ri ca­vab ver­di.

– Siz nə da­nı­şır­sı­nız, ne­cə yə­ni vəs­sa­lam. Mən­sə eşit­mi­şəm ki, siz kük­na­ra öz öv­la­dı­nız ki­mi ba­xır­sı­nız. Ha­va­da gəz­di­rir­si­niz ki, dər­man­lar onu qu­rut­ma­sın, öz hə­ya­tı­nı­zı təh­lü­kə­yə sa­lır­sı­nız. Ona öz öv­la­dı­nız, ca­nı­nı­zın bir his­sə­si ki­mi ba­xır­sı­nız? Adam lap mat qa­lır…

– Mə­nim uşaq­la­rım yox­du, – Be­ri de­di, tə­zə si­qa­ret yan­dır­maq is­tə­yən mü­əl­lim­dən xa­hiş elə­di.

– Müm­kün­sə, bur­da çək­mə­yin.

– Ba­ğış­la­yın, ta­mam ya­dım­dan çı­xıb. Bir də ki, elə bi­lir­si­niz, mə­ni si­zin ar­va­dı­nız gön­də­rib, yox, bu mə­nim öz məs­lə­hə­tim­di: siz müt­ləq iy­nə­lə­ri vur­dur­ma­lı­sı­nız, yox­sa ürə­yi­niz sa­ğal­maz. Kük­nar­lar, ba­to­no(gür­cü­cə hör­mət­li mü­ra­ci­ət for­ma­sı­dı (tərc.) me­şədə nə qə­dər de­sən, var, siz­sə bir ba­la­ca ağac­dan öt­rü… .

– Əgər si­zin çiy­ni­niz­də bit­səy­di, ney­nər­di­niz? – Be­ri so­ruş­du.

– Si­zin ki­mi ürə­yim ağ­rı­sa, əl­bət­tə, dər­man­la­rı atar­dım. Siz­sə öz hə­ya­tı­nı­zı təh­lü­kə­də qo­yur­su­nuz, bu hə­rə­kət­lə də içi­niz­də ya­şa­yan al­la­hı öl­dü­rür­sü­nüz.

– Bə­yəm, bu kük­nar can­lı de­yil? – Be­ri dil­lən­di.

– O kük­nar on­suz da qu­ru­ya­caq.

– Bəl­kə də qu­ru­mur, – de­yib, Be­ri get­mə­yə ha­zır­laş­dı.

– Ha­ra ge­dir­sən? – Cğu­na so­ruş­du.

– Bu­nu gəz­dir­mə­li­yəm, bur­da ha­va çox bür­kü­dü, doğ­ru­dan da, qu­ru­ya bi­lər.

– Ürək dam­cı­la­rı­nı içəy­di­niz… – hə­kim xa­hiş elə­di. Be­ri heç nə de­mə­yib, en­siz qa­pı­dan eh­ti­yat­la çıx­dı ki, kük­na­rın bu­daq­la­rı iliş­mə­sin.

– Siz al­la­ha ina­nır­sı­nız? – hə­kim mü­əl­lim­dən so­ruş­du. O isə özü­nü itir­di.

– Yox, bu­nu elə söz­gə­li­şi de­dim.

Çox tə­əc­cüb­lü ha­di­sə­di: İn­sa­nın çiy­nin­də ne­cə bi­tib? Bun­dan son­ra hər şe­yə inan­maq olar. Ne­cə olub ki, bi­tib kük­nar?

– Mü­ha­ri­bə­də ya­ra­la­nıb, me­şə­də ya­ra­sı­na kük­nar to­zu tö­kü­lüb, – hə­kim ca­vab ver­di.

– Ne­cə ola­caq, gö­rən, kö­mə­yi də­yə­cək? – Cğu­na so­ruş­du, bu su­al­la elə bil, dər­di­ni də söy­lə­di.

– Gə­rək bir­tə­hər iy­nə­lə­ri vu­raq ki, kük­nar qu­ru­sun.

– Ne­cə vu­ra­san, gör­mür­sən, ge­cə də yat­mır, hey kük­na­rı öz uşa­ğı ki­mi sı­ğal­la­yır.

– Ürə­yi tab gə­tir­mə­yə­cək, mü­a­li­cə olun­ma­lı­dı.

– Doğ­ru­dan da, bu mə­sə­lə çox də­rin­dən öy­rə­ni­lə­si­di, – mü­əl­lim si­qa­re­ti­ni tüs­tü­lət­di.

***

Be­ri xey­li qoz­luq­da gəz­di, son­ra fi­kir­ləş­di ki, fın­dıq­lıq­da gəz­mək kük­na­ra da­ha çox xe­yir ve­rər, ona gö­rə də yu­xa­rı get­di. Yol­da me­şə­bə­yi ona rast gəl­di.

– Ne­cə­di, qu­ru­yur? – Be­ri­dən so­ruş­du.

– Hə, nə­sə yax­şı de­yil.

– Elə bil, sə­nin ürə­yi­nin ağ­rı­sı da bu­nu göz­lü­yür­müş.

– Elə onu de də!

– Dü­zü, al­la­hın rəh­mi­nə nə de­yim, bu me­şə­lər­də kük­nar bit­mir, sə­nin çiy­nin­də har­dan bit­di… Onun əvə­zin­də bir uşaq ver­səy­di…

– Mən elə bu­na gö­rə də min­nət­da­ram Al­la­ha: kaş, qu­ru­ma­ya.

– Nə qu­ru­ma­ya, gör­mür­sən, ar­tıq so­lu­xur. Bir də, a ki­şi, a sa­ğol­muş, bəxt de­yil, bəs, nə­di, ni­yə al­lah ay­rı ağac bi­tir­mə­di, ye­nə gi­las­dan-zad­dan ol­say­dı… Tan­rı­nın in­sa­fı yo­xuy­muş ki…

– Mən heç də na­ra­zı de­yi­ləm. – Be­ri de­di.

– Elə bir ya­na ba­xan­da, sən dü­zü­nü de­yir­sən.

Eşit­mi­şəm, kük­nar qo­za­sın­dan qur­saq dər­ma­nı dü­zəl­dir­lər, bu ağ­rı mə­ni öldür­dü, a ki­şi. Bi­zim me­şə­lər­də­sə bir kük­nar da tap­maz­san, bü­tün və­ləs­nən pa­lıd­dı. Qar­da­şım­san, əgər qu­ru­ma­yıb, bar gə­tir­sə, ba­rı­nı heç kə­sə ver­mə, mə­nə ver, bəl­kə bu ağ­rı­ya dər­man ol­du. Yox­sa val­lah, az qa­lır öl­dü­rə mə­ni.

Be­ri kük­na­rın ilk ba­rı­nı me­şə­bə­yi­yə söz ve­rib, tək-tən­ha yo­lu­na da­vam elə­di. Tə­pə­nin ba­şın­da otu­rub din­cəl­di. Dörd tə­rə­fi açıq­lı­ğıy­dı, hə­mi­şə bu­ra­da ayaq sax­la­yıb, din­ci­ni alar­dı, kük­na­rı sı­ğal­la­yar­dı. Bu yer çox xo­şu­na gə­lir­di. Bir az din­cə­lən­dən son­ra qalxdı, kol­luq­da elə giz­lən­di, an­caq kük­nar gö­rü­nür­dü. Be­lə­cə o vax­ta­can dur­du ki, kük­na­rın üs­tü­nə ba­la­ca bir quş­cu­ğaz qon­du, bir az cig­gil­də­yib, uçub get­di. Be­ri qal­xıb, qu­şun da­lın­ca min­nət­dar­lıq­la bax­dı. Son­ra ye­nə ba­yaq­kı ye­rin­də, otu­rub sol çiy­ni­ni qa­ya­lıq­dan əsən kü­lə­yə yö­nəltdi. Aşa­ğı­da­kı Araq­vi me­şə­li­yi mil­yon göz­lə ona ba­xır­dı. Lap aşa­ğı­da isə tə­pə­lə­rin ara­sın­da bö­yük bir kənd gö­rü­nür­dü. Kol­xo­zun ida­rə­si bu kənddəy­di. Hün­dür, ağ daş­dan ti­kil­miş bi­nay­dı.

Be­ri­nin ağ­lı­na be­lə bir fi­kir gəl­di. İda­rə­yə ge­dib, sədrdən put­yov­ka is­tə­sin. Özü də elə ye­rə ki, ora bü­tün kük­nar­lıq ol­sun. Bəl­kə hə­min ye­rin ha­va­sı düş­dü, onun kük­na­rı qu­ru­ma­dı. Bu fi­kir ağ­lı­na gə­lən ki­mi, ürək ağ­rı­sı da ya­dın­dan çıx­dı, qa­ça-qa­ça aşa­ğı­ya tə­rəf üz qoy­du. Tə­əc­cüb­lən­miş adam­lar Be­ri­ni gö­rüb, da­lın­ca düş­dü­lər. Kol­xoz səd­ri öz ota­ğın­da otur­muş­du.

– Put­yov­ka is­tə­yi­rəm.

– Nə put­yov­ka, ba­şa düş­mü­rəm.

– Sədr tə­əc­cüb­lən­di.

– Elə ye­rə ki, ora kük­nar­lıq ol­sun.

– Biz bur­da iş­lə məş­ğu­luq.

– Bi­li­rəm.

– Bəs, on­da nə is­tə­yir­sən?

– Bəl­kə dü­zəl­də bi­lə­sən?

– Müm­kün de­yil.

– Xa­hiş edi­rəm.

– A ki­şi, nə zəh­lə­mi tö­kür­sən, sə­nə de­yir­lər, iy­nə­lə­ri­ni vur­dur da!

– Sən də on­la­rın tə­rə­fi­ni sax­la­yır­san?

– Sə­nə heç kəs heç nə de­mə­yib. Hö­cət­ləş­mə!

– Mən ney­lə­yim, bit­di də!

– Bit­di! Qu­ru­yar!

İn­di mə­nim­çün me­şə­çi­lik sov­xo­zu aç, be­lin­də də kol ək, al­ma­dan, ar­mud­dan, zo­ğal­dan da içi­nə qat, bir az da vəh­şi hey­van­lar­dan bu­rax. Ov­çu­lar gi­rər­lər, ağac­la­rı kə­sər­lər, son­ra da qoy­ma mə­ni din­cəl­mə­yə, mən­dən me­şə­bə­yi is­tə, on­la­ra da ma­aş ve­rək, son­ra bi­ri­si bağ evi üçün yer is­tə­sin. Hə, az qal­dı, ya­dım­dan çıx­sın, üzüm­lük də sal, ça­xır çə­kək, be­lə­cə ra­hat ya­şa­yaq…

Əl çək mən­dən, yox­du put­yov­kam, sə­nə nə de­yib­lər, onu da elə. Elə fi­kir­ləş­mə ki, bu­nu mə­nə sə­nin qa­rın öy­rə­dib, yox, mən özüm de­yi­rəm sə­nə, kük­na­rı yox elə! Be­ri səd­rə heç nə de­mə­yib, ida­rə­dən çıx­dı, yo­lu­na da­vam elə­di.

***

Be­ri so­raq­la­şa-so­raq­la­şa Bor­jo­mi­yə­cən gə­lib çat­dı. Çiy­nin­də ağa­cı gö­rüb, onu də­li he­sab elə­yir­di­lər. Meh­man­xa­na­da yer ver­mə­di­lər. Sa­na­to­ri­ya­lar isə din­cə­lən­lər­lə do­luy­du. On­da Be­ri kük­nar­lıq­da bir də­yə ti­kib, gü­nü­nü or­da ke­çir­mə­yə baş­la­dı. Bir ne­çə gün ürə­yi­nin ağ­rı­sı artdı, an­caq son­ra­lar özü­nü yax­şı hiss elə­di. Bir həf­tə­dən son­ra kük­nar da yax­şı­laş­dı, di­ril­di, ya­şıl­laş­dı. Kük­nar bir­dən-bi­rə boy at­dı, Be­ri onun kök­lə­ri­ni si­nə­sin­də hiss elə­yir­di, bu­daq­la­rı­nı üzü­nə to­xun­du­rub, xoş­hal­la­nır­dı. İn­di o, kük­na­rın hər fik­ri­ni ba­şa dü­şür­dü, baş­qa ağac­lar­la da­nı­şı­ğı­nı du­yur­du. Be­ri tə­zə, gö­zə­gö­rün­mə­yən, na­mə­lum, sir­lər­lə do­lu bir ka­i­nat hiss elə­yir­di. İn­di onun bə­də­nin­də axan iki ruh bir-bi­ri­nə sı­ğın­ma­ğa ça­lı­şır­dı. Bə­dən va­hid­li­yə can atır­dı. On­lar bir-bi­ri­ni so­ğur­du­lar, ya­vaş-ya­vaş bir bü­tö­vü dol­du­rur­du­lar. Bir ay­dan son­ra Be­ri­nin ba­şın­dan yu­xa­rı qalxmış kük­nar öz qo­naq­la­rı­nı – quş­la­rı qar­şı­la­yır­dı. Be­ri­nin ürə­yi ar­va­dı­nı, Cğu­na­nı is­tə­di. Me­şə­bə­yi­yə ver­di­yi söz də ya­dın­dan çıx­ma­mış­dı.

– Qorxma, qo­za­la­rı­mı ve­rə­cəm, özü­nü qur­ta­rar­san.

Be­lə qə­ra­ra gəl­di ki, kəndlə­ri­nə­cən me­şə­nin içiy­lə pi­ya­da get­sin, nə adam­lar­la rastla­şar, nə də kük­na­ra qor­xu­lu bir şey olar. Kük­nar me­şə­si­lə vi­da­la­şıb, ge­ri, kən­də yo­la düş­dü.

***

«Kük­nar­la­ra mək­tub!» Bu mək­tu­bu kənddən ya­zı­ram. Özüm də yax­şı­yam. Tez-tez me­şə­də gə­zi­rəm. Kəndçi­lə­rim ya­xın gəl­mir­lər, mən­dən qor­xur­lar. Dü­nən coğ­ra­fi­ya mü­əl­li­mi mən­dən xa­hiş elə­di ki, ye­ni il­də kük­na­rı­mı bə­zə­sin­lər. Mən də ra­zı­laş­dım, an­caq qor­xu­ram ki, bu­da­ğı­mı sın­dı­ra­lar. Bir­cə nə­fər­lə adam ki­mi da­nış­maq olur, o da me­şə­bə­yi­di. Ba­rı­mı ona söz ver­mi­şəm, an­caq ac­göz adam­dı, mə­nim kük­nar ol­ma­ğım­la heç ra­zı­laş­maq is­tə­mir. Hər­dən­bir ye­nə de­yi­nir ki, kaş, gi­las olay­dın, ağ­zı­mı şi­rin elə­yər­dim. Bu gün ye­nə gəz­mə­yə çıx­mış­dım. Ar­va­dım mən­dən ay­rıl­mır, qor­xur ki, bu­da­ğım ağır­lıq elər, uçu­ru­ma-za­da dü­şə­rəm. Öz ta­le­yi­lə ba­rı­şıb.

Cğu­na ay­rı kən­də köç­dü, da­ha biz tə­rəf­lə­rə gəl­mir. Ürə­yim ya­man is­tə­yir onu, yax­şı dos­tuy­du. Ke­çən həf­tə to­ya get­miş­dim, bir qə­şəng qız­nan rəqs elə­dim. Onun da mə­nim ki­mi bə­döy bə­də­ni var­dı. Bur­da bir əy­yaş ki­mi ya­şa­yır, hər kef­lə­nən­də, bal­ta­nı gö­tü­rüb iti­lə­yir, de­yir:

– Be­ri­ni kə­sə­cəm! Be­ri­ni kə­sə­cəm!

On­dan uzaq gə­zi­rəm qor­xu­ram, nə de­sən, göz­lə­mək olar kef­li adam­dan, bir­dən doğ­ru­dan da, kə­sər mə­ni. Bur­da­kı me­şə­lər ar­tıq sa­ra­lır. On­lar çox tə­əc­cüb­lə­nir­lər ki, mən yam­ya­şı­lam, rən­gim də­yiş­mir. Mə­ni ye­ri­yən gö­rən­də, də­li olur­lar. Yə­qin be­lə he­sab elə­yir­lər, göy­dən gəl­mi­şəm. Elə qıs­qa­nır­lar ki…

Mən on­la­ra ba­şa sal­dım ki, göy­dən-zad­dan gəl­mə­mi­şəm. İnan­ma­dı­lar, de­di­lər:

– Əgər tor­paq­da ya­ra­nıb­san­sa, ni­yə bi­zim ki­mi rən­gin də­yiş­mir. Yer­də­ki ağac­lar ye­ri­mir­lər, sən­sə ha­ra is­tə­sən, ge­dir­sən. Həm də sə­nin yar­paq­la­rın bi­zim­ki tə­ki de­yil.

– Nə de­yə bi­lə­rəm? Nəy­nən inan­dı­rım on­la­rı? Və­lə­si ye­nə inan­dır­maq olar, qa­lan­la­rı isə ya­man inad­kar­dı­lar. İs­tə­mi­rəm, me­şə­ni pərt elə­yim, bir tə­rəf­dən də on­lar­sız du­ram­mı­ram.

Me­şə­nin lap or­ta­sın­da ba­la­ca bir çi­nar var, onu hər gün gör­mə­səm, dö­zəm­mə­rəm. Mə­ni gö­rən­də, elə əsir ki… Yə­qin o da mə­ni se­vir.

Axır vaxtlar­da çox ya­xın­la­şı­ram, de­yə­sən, ar­va­dım şüb­hə­lə­nib. Qor­xu­ram, mə­ni hə­də­lə­yən o kef­li ki­şi­ni tov­la­yıb, çi­na­rı kəs­dir­sin. Mən­cə, kəndçi­lə­rim də ağac­lar ki­mi şüb­hə­lən­mə­yə baş­la­yıb­lar. Kən­din qı­ra­ğın­da bir qo­ca ki­şi ya­şa­yır, bu dün­ya­da bir kim­sə­si yox­du. Qa­baq­lar al­la­ha inan­mır­dı, ona gö­rə də kənddən ara­lan­dı. Kən­din qur­ta­ra­ca­ğın­da ev tik­di, elə bir ha­sar çək­di ki, ora quş da sə­kəm­məz. Bü­tün öm­rü­nü al­la­ha söy­mək­lə ke­çir­di. İn­di qo­ca­lıb, ca­nı-cə­sə­di üzü­lüb, ka­sıb­lıq da be­li­ni bü­küb. Hər­dən ona al­lah xət­ri­nə çö­rək-su ve­rən ola-ol­ma­ya. Qu­ru­muş bə­də­nin­də nə­fə­si zor­la du­rur. İn­di hər gün al­la­ha yal­va­rır, gü­na­hı­nın ba­ğış­lan­ma­sı­nı is­tə­yir. Me­şə­yə ge­dən yol bu ki­şi­nin evi­nin böy­rün­dən ke­çir. Hər də­fə onu gö­rən­də, ya­zıq­lı­ğı­na ürə­yim ağ­rı­yır. Di­zi üs­tə çö­kür, gö­yə ba­xıb de­yir:

- Ey göy­də­ki, mə­nə kö­mək ol! Öz ətə­yi­nə sı­ğın­dır mə­ni. Bax, bu göz­lə­ri­mi yum. Bax, bu dil-ağ­zı­mı sus­dur. Bax, bu diz­lə­ri­mi qır, Ca­nı­mı oraq ki­mi əy. Və apar mə­ni!… Bu hə­yat­dan çı­xar mə­ni. Da­ha yo­rul­dum, bu qa­ran­lıq qu­yu­da göz­lə­mək­dən yo­rul­dum – və bu vaxt mə­ni gö­rən­də, tit­rək səs­lə yal­var­ma­ğa baş­la­yır: Xa­hiş elə fə­lək­dən, mə­nə kö­mə­yə gəl­sin. Xa­hiş elə, kö­mə­yə gəl­sin. Kö­mək elə, xa­hiş elə.

Bu ki­şi­yə, ya­man ya­zı­ğım gə­lir heç özüm də bil­mi­rəm, ne­cə kö­mək elə­yim. Xət­ri­nə dəy­mə­sin de­yə, mən də əl­lə­ri­mi yu­xa­rı qal­dı­rıb, de­yi­rəm:
– Kö­mək elə, kö­mək elə! Heç kim də gö­rün­mür. Ge­ci­kir…

Ge­cə­lər ya­man mö­cü­zə­li yu­xu­lar gö­rü­rəm, gah gö­rü­rəm ki, ha­va­da uçu­ram, gah aşa­ğı eni­rəm, tor­pa­ğın ürə­yi­nə gi­ri­rəm, onun dö­yün­tü­sü­nə qu­laq ası­ram. Yer in­san ki­mi nə­fəs alır, hə­lə onun nə­fə­si­ni də eşi­di­rəm. Elə bi­li­rəm, üs­tün­də­ki­lə­rin ha­mı­sı onun özü­nün yu­xu­su­du. Gah da yu­xu­da çox hün­dü­rə qal­xı­ram, or­dan ba­xı­ram ana tor­pa­ğa.

Yu­xa­rı­dan baş­qa cür gö­rü­nür: O can­lı­dı! Çay­lar – onun qan da­mar­la­rı­dı. Də­niz­lər­lə oke­an­lar – ci­yər­lə­ri­di. Me­şə­lər­lə nə­fəs alır o. Ha­va – onun ru­hu­du. Adəm də özü­dü, Həv­va da. Dün­ya­da hər şe­yin tor­paq­dan ne­cə çıx­dı­ğı, ne­cə ye­nə tor­pa­ğa qa­yıt­dı­ğı uzaq­dan yax­şı gö­rü­nür…

Kaş, hər­dən­bir mə­nim yu­xu­ma ba­xa­sı­nız, gö­rə­si­niz ne­cə­di ana tor­paq.

Göy­lər? Mən ona ina­nı­ram, çün­ki tor­pa­ğa ina­nı­ram, biz isə tor­pa­ğın bir his­sə­si­yik. Yə­qin ana tor­paq da göy­lə­rin bir his­sə­si­di. Bu­nu hə­lə yu­xu­da gör­mə­mi­şəm. An­caq tor­paq­dan çı­xan şey­lər ge­ri, tor­pa­ğa qa­yıt­dı­ğı ki­mi, elə­cə də tor­paq göy­lə­rə qa­rı­şır. Bi­li­rəm, mə­nim ha­lım­la çox ma­raq­la­nır­sı­nız. Heç fi­kir çək­mə­yin, in­di ürə­yim az ağ­rı­yır.

Bu gün qa­ra­to­yuq bu­daq­la­rım­da elə şi­rin oxu­du ki, ağ­rım ta­mam ya­dım­dan çıx­dı. Bur­da­kı me­şə­lik­də kük­nar bir­cə mə­nəm. Tə­pə­nin ba­şın­da bir ye­ri çox se­vi­rəm, tez-tez or­da du­ru­ram, or­dan hər tə­rəf gö­rü­nür. Ge­cə­lər yu­xu­da mə­nə elə gə­lir ki, kök­lə­rim tor­paq­da­dı. Ürə­yim si­zi is­tə­yir. Öpü­rəm çox­lu-çox­lu…"

Mək­tu­bun üs­tün­də ün­van ya­zıl­mış­dı: «66793 Bor­jo­mi. Bu mək­tu­bu kük­nar me­şə­si­nə tul­la­yın. Be­ri».

***

Pa­yız­da Be­ri­nin ürə­yi­nin ağ­rı­sı artdı. Bir ge­cə isə kük­na­rın kök­lə­ri­nin diz­lə­rin­dən aşa­ğı­da hiss elə­di. Ürə­yi ya­man da­rı­xır­dı. Ay­lı ge­cə­də ev­dən çıx­dı, be­li gö­tü­rüb, me­şə­yə tə­rəf ge­dən yo­la çıx­dı. Qış ya­xın­la­şır­dı. Ayın işı­ğın­da çıl­paq ağac­lar göy­lər­dən rəhm is­tə­yən adam­la­ra ox­şa­yır­dı­lar. Me­şə­bə­yi­nin dax­ma­sı­nı keç­di. Ge­cə­ya­rı öz se­vim­li ye­ri­nə çat­dı. Bur­dan hər yer ay­dın gö­rü­nür­dü. Be­ri də­rin xən­dək qaz­dı, içi­nə gir­di, son­ra ayaq­la­rı­nın üs­tü­nə tor­paq tök­dü. Be­lə­cə dur­du. Ən axır­da Be­ri iki bə­də­nin bir-bi­ri­nə ne­cə ax­dı­ğı­nı va­hid bir bə­dən ol­du­ğu­nu, na­zik kök­lə­rin ne­cə bö­yük sü­rət­lə tor­paq­dan ya­pış­dı­ğı­nı hiss elə­di. Son­ra isə ilk hiss elə­di­yi şey gü­nə­şin çıx­ma­ğıy­dı.

Tərcümə edəni:
Nəriman Əbdülrəhmanlı

civilazerbaijan.com